Biuletyn Informacji Publicznej
Gminy Chełmża

1. Na jakiej podstawie prawnej Straż Miejska prowadzi kontrolę z zakresu ruchu drogowego z użyciem urządzeń rejestrujących i nakłada mandaty karne?

Zgodnie z art. 129b ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 20. 06. 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.) „w ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego strażnicy gminni (miejscy) są upoważnieni do używania urządzeń rejestrujących". Art. 129b ust.2 pkt 1b tej ustawy jednoznacznie wskazuje że strażnicy miejscy są uprawnieni do wykonywania kontroli ruchu drogowego, w przypadku ujawnienia i zarejestrowania czynu przy użyciu urządzenia rejestrującego.

Uprawnienia straży gminnych/miejskich do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2003r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. z 2003 r. Nr 208, poz. 2026 z późn. zm.). Zgodnie z w/w rozporządzeniem strażnicy miejscy mogą nakładać grzywny w drodze mandatu karnego m.in. za wykroczenie określone w art. 92a, 92 § 1 oraz 96 § 3 ustawy z dnia 20.05.1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 482 z późn. zm.) – w zakresie upoważnienia do kontroli ruchu drogowego uzyskanego lub utrzymanego w mocy na podstawie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art.131 ust.1 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Czynności wyjaśniające związane z wykroczeniem, podejmowane przez funkcjonariuszy Straży Gminnej prowadzone są w oparciu o ustawę z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 395 z późn. zm.).

2. Dlaczego na żądanie Straży Gminnej właściciel lub posiadacz pojazdu zobowiązany jest wskazać komu powierzył pojazd do kierowania lub używania?

Straż Gminna jest jednym z organów, na żądanie którego, zgodnie z art. 78 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.), właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec. Niewykonanie tego obowiązku jest wykroczeniem określonym w art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 482 z późn. zm.).

3. Czy upływ 180 dni od daty ujawnienia wykroczenia kończy postępowanie w sprawie, w przypadku gdy funkcjonariusz stwierdzi popełnienie wykroczenia za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego?

Nie, gdyż upływ 180 dniowego terminu, w okresie którego sprawcę wykroczenia można ukarać mandatem karnym, jest uprawnieniem Straży Gminnej, a nie ustawowym obowiązkiem. Upływ 180 dni od daty ujawnienia wykroczenia nie kończy prowadzenia czynności w sprawie, gdyż zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 482 z późn. zm.)., karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełnienia czynu. W takiej sytuacji zachodzi jedynie negatywna przesłanka do nałożenia mandatu karnego, nie ma natomiast przeciwwskazań do skierowania wniosku o ukaranie do Sądu Rejonowego.

4. Jaki przychód miała Straż Gminna w 2013 r. z tytułu mandatów z fotoradarów w stosunku do wszystkich mandatów i grzywien nałożonych przez Straż Gminna w 2013 r.?

Kwoty z grzywien nałożonych na sprawców wykroczeń nie wpływają na konto Straży Gminnej w Chełmży lecz do Urzędu Gminy w Chełmży. Straż Gminna nie dysponuje informacją dotyczącą wysokości tych wpływów.
W 2013 r. z tytułu wykroczeń zarejestrowanych przez fotoradary, mandatami karnymi ukarano 4587 sprawców wykroczeń na kwotę 545 430,00 zł. oraz skierowano 25 wniosków o ukaranie do sądów. Ogólna liczba wystawionych w 2013 r. mandatów przez Straż w związku z ujawnionymi wykroczeniami wyniosła 4620 na kwotę 548 960,00 zł.

5. Proszę o udzielenie odpowiedzi kto i w wyniku jakiego przetargu/kontraktu opracował wzór wezwania i formularzy przesyłanych do sprawców wykroczeń?

Druk wezwania wysyłany do właścicieli pojazdów naruszających przepisy ruchu drogowego został opracowany przez pracowników Straży Gminnej w Chełmży zgodnie z Kodeksem postępowania w sprawach o wykroczenia oraz Kodeksem postępowania karnego.

Skorzystanie z wysyłanych przez Straż Gminną oświadczeń nie jest obowiązkowe, lecz ma na celu zmniejszenie dolegliwości związanej z osobistym stawiennictwem właściciela lub posiadacza pojazdu w siedzibie Straży Gminnej.

6. Czy osoba, w stosunku do której toczy się postępowanie w sprawach o wykroczenia korzysta z prawa do uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli jej udzielenie mogłoby narazić osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za wykroczenie, powołując się na artykuł 183 Kodeksu postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r. Nr.89, poz. 555)?

Zgodnie z art. 183 Kodeksu postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555), jedynie narażenie osoby najbliższej na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe zwalnia świadka z obowiązku odpowiedzi na pytania. Odpowiedzialność za wykroczenie nie jest zawarta w tym wąskim katalogu, a zatem świadek nie ma prawnej możliwości uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, które mogłoby narazić osobę mu najbliższą na odpowiedzialność za wykroczenie.

Identyczne stanowisko w tej sprawie przedstawił Sąd Najwyższy w swej uchwale stwierdzając, że „odpowiednie stosowanie – z mocy art.41 §1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 395) – w postępowaniu w sprawach o wykroczenia przepisu art. 183 §1 k.p.k. w jego brzmieniu ustalonym przez ustawę z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 17, poz. 155) nie oznacza, aby osoba przesłuchiwana w charakterze świadka (składająca oświadczenie dowodowe w tym charakterze) w sprawie o wykroczenie mogła uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli jej udzielenie mogłoby narazić osobę dla niej najbliższą na odpowiedzialność tylko za wykroczenie". Ponadto, w uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że osoba przesłuchiwana może to uczynić jedynie wówczas, gdy odpowiedź ta mogłaby narazić osobę dla świadka najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. W konsekwencji także osoba rozpytywana w sposób pozaprocesowy przez uprawniony organ żądający od niej informacji, którą z mocy przepisu szczególnego ma obowiązek przekazać temu organowi, może odmówić udzielenia odpowiedzi, czyli nie udzielić określonej wiadomości tylko wówczas, gdy owa odpowiedź (informacja) mogłaby narazić osobę jej najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, a nie za wykroczenie.

Ustawodawca dopuszcza zatem możliwość postawienia świadka w sytuacji konfliktowej, tak w postępowaniu karnym, jak i w innym postępowaniu, w którym art. 183 § 1 k.p.k. ma zastosowanie, w tym i w sprawach o wykroczenia. Uznaje jednak, że ze względu na wagę wykroczeń nie jest to konflikt na tyle istotny, aby zasługiwał na potraktowanie takie samo, jak obawa narażenia siebie lub osoby najbliższej na odpowiedzialność za przestępstwo.

7. Czy Straż Gminna ma obowiązek przesyłania zdjęć wykonanych przez urządzenie rejestrujące?

Nie, ponieważ wysyłanie fotografii pojazdu właścicielom pojazdów zarejestrowanych przez urządzenia rejestrujące wiąże się ze zmianą obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. Straż Gminna zgodnie z zasadą legalizmu wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 02. 04. 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) działa na podstawie i w granicach prawa.

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 września 2011 r. (Dz.U. z 2011 r. Nr 187, poz. 1116) zmieniło wcześniejsze rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 r. w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. z 2002 r. Nr 20, poz. 201 z późn. zm.) w ten sposób, że uchyliło § 7 ust. 6 tego rozporządzenia, zgodnie z którym organ prowadząc postępowanie w sprawie wykroczenia stwierdzonego za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego, rejestrującego obraz, zobowiązany był do przesyłania „wraz z wystawionym mandatem karnym zaocznym zarejestrowanego obrazu po usunięciu z niego wizerunków innych osób niż sprawca zarejestrowanego wykroczenia". Biorąc pod uwagę fakt, iż w obecnym stanie prawnym w/w zapis został uchylony, tym samym brak jest podstaw, aby organ prowadzący czynności w sprawie o wykroczenie wysyłał fotografie z urządzenia rejestrującego do wglądu uczestników postępowania. Należy zauważyć, że prawo wglądu do akt sprawy obwiniony nabywa dopiero w sądzie - z chwilą zawiadomienia o terminie pierwszej rozprawy, zgodnie z art. 67 § 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz art. 38 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w związku z art. 156 § 1-4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.).

8. Czy wykorzystywane przez Straż Gminną urządzenia rejestrujące posiadają wymagane prawem decyzje i zezwolenia?

Straż Gminna prowadzi czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego z użyciem urządzeń rejestrujących zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie warunków lokalizacji, sposobu oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące (Dz.U. z 2013 r., poz 366).

Urządzenia te spełniają wymagania zawarte w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 17 lutego 2014 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać przyrządy do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym, oraz szczegółowego zakresu badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych (Dz.U. z 2014 r., poz. 281).

Wszystkie urządzenia rejestrujące wykroczenia w ruchu drogowym (tzw. fotoradary) posiadają aktualne świadectwa legalizacji (także legalizacji ponownej) wydane przez okręgowe urzędy miar.

Warunki, sposób finansowania oraz uprawnienia w zakresie instalacji stacjonarnych urządzeń rejestrujących zostały określone w ustawie z dnia 21.03.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 260 z późn. zm.). Zgodnie z art.20b tejże ustawy straże gminne posiadają upoważnienie do wykonywania czynności związanych z instalacją w pasie drogowym stacjonarnych urządzeń rejestrujących oraz obudów na te urządzenia.

9. W jaki sposób oznakowane są miejsca kontroli?

Oznakowanie miejsca prowadzenia kontroli (poprzez ustawienie stosownych znaków drogowych) realizowane jest zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz.U. z 2003 r. Nr 177, poz.1729).

Zgodnie z art.10a ustawy Prawo o ruchu drogowym to podmioty zarządzające drogami, ustalając organizacje ruchu na tych drogach stosują znaki i sygnały drogowe oraz zasady ich umieszczania wynikające z ustawy i jej przepisów wykonawczych. Niezbędnym dla zatwierdzenia projektu organizacji ruchu dla ustawienia znaków drogowych D-51, jest wydana pozytywna opinia dla tego projektu przez Komendanta Powiatowego Policji.

W świetle obowiązujących przepisów Straż Gminna w ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego może używać także stacjonarnych urządzeń rejestrujących przy czym ich instalacja odbywa się na wniosek Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub z inicjatywy własnej Straży, jednak wtedy za zgodą Głównego Inspektora Transportu Drogowego. Natomiast korzystając z mobilnych urządzeń rejestrujących (przenośnych lub instalowanych w pojazdach), Straż Gminna musi dodatkowo uzgodnić czas i miejsce usytuowania urządzenia z Komendantem Powiatowym Policji.